Vinasat 1 trước giờ "cất cánh"

TTO - Hôm qua (17-4), tên lửa đẩy Ariane 5 mang theo vệ tinh Vinasat 1 của Việt Nam và Star One C2 của Brazil đã được đưa lên bệ phóng, chuẩn bị các công đoạn cuối cùng trước giờ “cất cánh” bay vào quĩ đạo, dự kiến vào lúc 5g17 sáng mai (19-4).

Sau gần hai năm chế tạo, đầu tháng 3 vừa qua Vinasat 1 được nhà sản xuất Lockheed Martin chuyển từ xưởng sản xuất tại Mỹ tới Trung tâm Vũ trụ Guyane để tiến hành đo kiểm trước khi tích hợp vào tên lửa.

Vinasat 1 được xem là vệ tinh tiên tiến nhất so với các vệ tinh cùng dòng công nghệ khung A2100 bởi Lockheed Martin đã áp dụng hầu hết những cải tiến mới nhất lên Vinasat 1. Đây là công nghệ được đưa vào khai thác thương mại từ năm 1996 và hiện có khoảng 30 vệ tinh trên thế giới sử dụng công nghệ khung A2100.

Vinasat 1 cao 4m, có dung lượng 20 bộ phát đáp trên băng tần C và Ku (tương đương với 10.000 kênh điện thoại, Internet, truyền số liệu hoặc 120 kênh truyền hình), trọng lượng thô 1,1 tấn, trọng lượng sau khi nạp nhiên liệu là 2,6 tấn. Ông James Buckley, giám đốc chương trình sản xuất vệ tinh Vinasat 1 của Lockheed Martin, khẳng định Vinasat 1 được sản xuất theo một qui trình chất lượng rất nghiêm ngặt nên dù trong quá trình sản xuất có nảy sinh một số vướng mắc nhưng đã được xử lí triệt để nhằm đảm bảo cho vệ tinh hoạt động tốt nhất sau khi phóng lên quĩ đạo.

Đến ngày 16-4, Vinasat 1 cùng “bạn đồng hành” Star One C2 đã được tích hợp vào tên lửa Ariane 5 và đảm bảo độ sẵn sàng phóng, đồng thời được bảo vệ nghiêm ngặt trong phòng hoàn thiện cuối cùng. Ông Mario de Lépine, giám đốc truyền thông của Arianespace (hãng đảm trách việc phóng vệ tinh lên quĩ đạo), hướng dẫn chúng tôi thăm nơi đang đặt tên lửa song việc tham quan cũng chỉ dừng ở khu vực chân tên lửa chứ không được tiếp cận với khu vực bên trên nơi chứa vệ tinh.

Theo Mario, Ariane 5 cao 50,5m, gồm ba phần thân. Phần thân chính ở giữa chứa nhiên liệu và vệ tinh. Hai phần thân phụ hai bên chứa thuốc phóng, mỗi bên chứa 270 tấn thuốc phóng. Trọng lượng của Ariane 5 sau khi tích hợp vệ tinh, bơm nhiên liệu cùng phần chân đế là khoảng 800 tấn. Tên lửa đưa Vinasat 1 lên quĩ đạo là tên lửa thứ 38 thuộc dòng Ariane 5 và là tên lửa Ariane thứ 182 bay vào quĩ đạo.

Tối 16-4, đại diện của Lockheed Martin, Arianespace cùng Tập đoàn Bưu chính, viễn thông (VNPT) - chủ đầu tư dự án - đã họp và đi đến thống nhất sẽ phóng vệ tinh vào 19g17 ngày 18-4, tức 5g17 ngày 19-4 giờ Hà Nội. Sáng 17-4, Ariane 5 đã được chuyển tới bệ phóng. Quãng đường từ phòng hoàn thiện cuối cùng đến bệ phóng dài 2,8km và thời gian đưa tên lửa tới bệ phóng kéo dài hơn 1 giờ đồng hồ. Tại đây, khâu kiểm tra kỹ thuật một lần nữa lại được tiến hành lần cuối trước khi bơm nhiên liệu vào tên lửa. Một đồng hồ đếm ngược cũng sẽ được bắt đầu trước khi phát lệnh phóng 11 tiếng.

Theo lịch trình, sau khi lệnh phóng được ban ra, Ariane 5 sẽ rời bệ phóng thực hiện sứ mệnh đưa Vinasat 1 và Star One C2 lên quĩ đạo. Trong sáu giây đầu tiên, Ariane 5 sẽ bay theo chiều thẳng đứng rồi chuyển hướng bay chếch về phía đông với tốc độ 9,4km/giây.

Sau hơn 30 phút kể từ khi rời bệ phóng, Ariane 5 sẽ tới quĩ đạo chuyển đổi ở độ cao 1.660km và lúc này Vinasat 1 sẽ tách khỏi Ariane 5 (Star One C2 tách trước Vinasat 1 bảy phút). Sau khi tách khỏi tên lửa, Vinasat 1 tiếp tục hành trình đến quĩ đạo nhờ vào hệ thống phản lực mang theo mình. Khoảng tám ngày sau Vinasat 1 sẽ tới quĩ đạo 132 độ đông và phát tín hiệu về trái đất.

Sau khi yên vị ở vị trí quĩ đạo của mình, Vinasat 1 sẽ được chuyên gia của Lockheed Martin kiểm tra lại các thông số kỹ thuật trong vòng ba tuần trước khi bàn giao quyền kiểm soát và khai thác cho VNPT. Nếu Vinasat 1 đi chệch khỏi quĩ đạo trong quá trình hoạt động thì các chuyên gia của VNPT tại Đài Điều khiển Quế Dương (Hà Tây) sẽ điều khiển hệ thống phản lực gắn trên Vinasat 1 để đưa vệ tinh trở lại quĩ đạo.

Vào ngày phóng Vinasat 1, ngoài điểm theo dõi tại trung tâm điều khiển, một điểm theo dõi khác cũng sẽ được tổ chức ngoài bãi phóng, cách bệ phóng 3km. Bãi phóng nằm trong một khu đất rộng, gồm bệ phóng, cột bơm nhiên liệu, ba cửa thoát lửa. Xung quanh bãi phóng là những bãi cỏ rộng. Ba cửa thoát lửa sẽ nối với chân phần thân chính và hai thân phụ của tên lửa. Các cửa thoát lửa này thông ra ba lối khác nhau (mỗi lối có chiều cao và chiều rộng khoảng 20m) để lửa thoát ra ngoài sau khi thuốc phóng cháy đưa tên lửa rời bệ phóng. Lửa thoát ra từ các cửa thoát lửa có thể đốt cháy một vùng đất có đường kính rộng khoảng 50m.

Đối với du khách đến Guyane vào thời điểm phóng vệ tinh, các du khách có nhu cầu theo dõi buổi phóng sẽ được Trung tâm Vũ trụ Guyane tổ chức theo dõi tại một khu vực nhất định cách bệ phóng tối thiểu 5-6km. Ngoài ra, thị trấn Kourou cũng có một số địa điểm theo dõi từ bờ biển. Với những du khách đến Guyane, được chứng kiến một buổi phóng vệ tinh sẽ là một cơ hội hiếm có trong đời.

KHIẾT HƯNG

TTCT - Hợp đồng phóng vệ tinh Vinasat 1 là hợp đồng phóng vệ tinh thứ 275 của Tập đoàn Arianespace kể từ khi thành lập vào tháng 3-1980, và là vụ phóng vệ tinh thứ 53 trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Vinasat 1 là vệ tinh thứ 39 của Công ty Lockheed Martin do Tập đoàn Arianespace phóng.

Vinasat 1 do Hãng Lockheed Martin Commercial Space Systems (LMCSS), một công ty “con” chuyên sản xuất các hệ thống vệ tinh thương mại của Tập đoàn Lockheed Martin, thiết kế và sản xuất. Nói đến Lockheed Martin là nói đến các tên lửa Trident, Titan, các tàu đổ bộ sao Hỏa Viking 1 và Viking 2, các chiến đấu cơ F-16 F, F-22 Raptor và nhiều vệ tinh đa dụng khác...

Trước Vinasat 1 đã có 34 vệ tinh khác cùng xêri A 2100 xuất xưởng, cái đầu tiên được phóng ngày 8-9-1996. Cùng xuất xưởng vào tháng ba vừa qua với Vinasat 1 là một vệ tinh khác cùng xêri A 2100 cho Công ty Ses Americom. Xêri A 2100 có các “đời” sau: A 2100AX, A 2100XS, A 2100 AXX và A 2100M (vệ tinh quân sự).

“Đời” A 2100 của Vinasat 1 được thiết kế “nhẹ nhàng” hơn các “đời” kia, có độ tin cậy trên quĩ đạo cao hơn. “Đời” A 2100 được Chính phủ Hoa Kỳ sử dụng qua các chương trình Advanced extremely high frequency (tần số cực cao) và Mobile user objective system (hệ thống di động).

Nói như thế để thấy Vinasat 1 thuộc một xêri vệ tinh từng hoạt động thành công trong chức năng viễn thông của nó. Trước Vinasat 1 đã có 34 vệ tinh cùng xêri A 2100 thực hiện tổng cộng 200 năm bay trong quĩ đạo. Cùng với xêri A 2100, trong gần 50 năm qua, nhà sản xuất đã sản xuất tổng cộng 94 vệ tinh địa tĩnh hoạt động trên quĩ đạo được 779 năm (tính gộp lại). Từ đó có thể hi vọng Vinasat 1 sẽ hoạt động như ý và thọ tối thiểu 15 năm theo thiết kế, và kỳ vọng lên đến 22 năm.

Tại sao Pháp đặt căn cứ không gian tại Guyane?

Guyane là một tỉnh hải ngoại của Pháp, diện tích 86.504km2, trong đó 96% là rừng nguyên sinh. Trung tâm không gian Guyane (CSG), nằm sát trên đường xích đạo, là vị trí lý tưởng để phóng các vệ tinh địa tĩnh. Do Guyane ở vị trí vĩ độ 5 độ Bắc, sát với vĩ độ 0, nên khi phóng vệ tinh từ đây việc điều chỉnh quĩ đạo sẽ đơn giản hơn.

Trung tâm không gian Guyane (CSG) diện tích 850km2, nằm trong tổng Kourou, được thành lập từ quyết định của Thủ tướng Pháp Georges Pompidou ngày 14-4-1964.

Đến năm 1973, 10 quốc gia châu Âu đồng tâm thành lập Cơ quan Không gian châu Âu (ESA) để “chọi” với NASA của Mỹ. Sáu năm sau, Ariane 1 cất cánh vào ngày 24-12-1979.

Mark Posen, giám đốc điều hành và tư vấn trưởng của Tập đoàn RPC Telecom, viết trên blog của mình: “Tôi làm việc cho dự án ngay từ giai đoạn thai nghén, hỗ trợ êkip người Việt trong việc phối hợp tần số và điều phối sóng radio cần thiết cho thủ tục xin phép sử dụng vị trí 132 độ Đông trên quĩ đạo và các băng tần C và Ku. Vinasat 1 sẽ truyền tải thông tin radio, tivi, dữ liệu, điện thoại... đồng thời sẽ đóng vai trò chủ chốt trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế của VN”.

Điều mà Mark Polsen đề cập (thủ tục xin phép sử dụng vị trí 132 độ Đông trên quĩ đạo và các băng tần C và Ku) từng là một vướng mắc do lẽ vị trí nêu trên trùng lặp với vị trí quĩ đạo của Nhật và Tonga đã đăng ký trước. Theo qui định của Liên hiệp Viễn thông quốc tế (ITU), việc đăng ký tọa độ quĩ đạo căn cứ trên cơ sở “ai đến trước thì ưu tiên”. Tonga tuy không có vệ tinh song đã đăng ký “cắm dùi” sẵn ở quĩ đạo từ 130-134 độ Đông. Trong thực tế, một số nước không có vệ tinh nhưng “cắm dùi” nhằm “sang tay” lại. Mỗi vị trí tọa độ quĩ đạo có diện tích là 120 x 120km.

Vinasat 1 được vận chuyển vào lúc 22g30 ngày 6-3 vừa qua, trên một máy bay vận tải AN-124 do Nga sản xuất, hạ cánh xuống cảng không gian Kourou (trong tỉnh Guyane thuộc Pháp) vào ngày hôm sau 7-3.

Các chuyên gia của Lockheed Martin và Arianespace đã cùng tiến hành các kiểm tra tiền xuất phát từ bãi phóng S5 của cảng không gian Kourou.

Vinasat 1 đã được ráp vào tên lửa Ariane 5 ECA cùng với vệ tinh Star One C2 của Brazil. Vệ tinh này có trọng lượng lên đến 4,1 tấn, lớn hơn so với 2,6 tấn của Vinasat 1. Star One C2 sẽ bay cùng Vinasat 1 lên không gian, rồi được “nhả” ở tọa độ quĩ đạo 70 độ Tây. Sở dĩ Star One C2 nặng hơn là do nhiều trang bị hơn, đến 28 bộ phát đáp (thu - phát tín hiệu) ở băng tần C, 16 bộ ở băng tần Ku và một bộ ở băng tần X, trong khi Vinasat 1 chỉ có 12 bộ phát đáp ở băng tần Ku, tám bộ ở băng tần C. Khác biệt này do nhu cầu mỗi nước: Brazil có 148 triệu dân, diện tích 8,5 triệu km2, trong khi VN có 85 triệu dân trên một diện tích 0,331 triệu km2.

Từ vụ phóng đầu tiên của xêri Ariane 5 ngày 4-6-1996 thất bại, và từ vụ phóng tiếp theo ngày 21-10-1998 đến nay Ariane 5 đã luôn thành công, ngoại trừ một lần thất bại ngày 11-12-2002.

Hôm 1-4, tên lửa Ariane 5 ECA được di chuyển đến tháp phóng để sẵn sàng cho cuộc hành trình tối 18-4, tức sáng thứ sáu 19-4 giờ VN, chính xác là vào lúc 5g15 sáng.

31 phút sau khi tên lửa cất cánh, Vinasat 1 sẽ rời tên lửa ra không gian, tiến đến vị trí tọa độ 132 độ Đông, cách Trái đất 35.768km. Từ đây sẽ là công việc của đài kiểm soát vệ tinh Quế Dương (Hà Tây).

nguồn từ tuoitre online

Vinasat 1 chuẩn bị vào đúng quĩ đạo
[You must be registered and logged in to see this link.]

TT - Theo tin từ Ban quản lý dự án vệ tinh Vinasat, đến tối 28-4, vệ tinh Vinasat 1 đã vào sát với quĩ đạo chính thức để cung cấp các dịch vụ thông tin, truyền thông trên phạm vi lãnh thổ VN và một số khu vực lân cận.

Dự kiến từ nay đến ngày 20-5, Vinasat 1 sẽ được đưa vào đúng quĩ đạo và hoàn tất các khâu kiểm tra kỹ thuật trước khi Tập đoàn Bưu chính - viễn thông VN (VNPT) tiếp nhận bàn giao, đưa vào khai thác.
Nguồn từ báo tuổi trẻ.